TEKNOLOGI TANAMAN TANPA TANAH

Pendahuluan

Penanaman tanaman tanpa tanah bermaksud menanam tanaman menggunakan

bahan-bahan lain tanpa mencampurkan dengan tanah atau tidak menggunakan medium tanah.

Antara teknologi tanaman tanpa tanah yang biasa digunakan ialah:

· Hidroponik
· Coco-peat (habuk sabut)
· Kultur in-vitro

Teknologi ini penting dan diperkenalkan disebabkan:

a) Kekurangan kawasan penanaman
b) Nilai harta tanah yang meningkat
c) Kepelbagaian teknik penanaman
d) Memudahkan penyelengaraan
e) Mengawal penyakit yang berpunca dari tanah

HIDROPONIK

· Berasal dari istilah greek “hidro” bererti air dan “ponos” berti
kerja.Membawa maksud air yang bekerja.
· Kajian telah bermula sejak 1600 sm
· Belgian Jan Van Helmout (1600) ahli sains terawal mengkaji
hubungan tumbuhan dan air. Beliau mendapati bahan-bahan
diperlukan oleh tumbuhan sebenarnya didapati oleh air
daripada tanah.

· Sachs dan Knop (1860) mengkaji menggunakan larutan
nutrien yang mengandungi unsur pemakanan seperti
Nitrogen, Fosforus, Kalium, Kalsium dan Magnesium.
· W.F. Gericke (1930) telah menjalankan kaedah tanpa tanah
secara komersial dan dinamakan “hidroponik”. Beliau telah
berjaya menanam sayur-sayuran termasuk sayuran berakar
seperti lobak, kentang sayuran kekacang, buah-buahan dan
bunga-bungaan menggunakan medium sokongan kerikil dan
pasir.

Kelebihan dan Kelemahan Sistem Hidroponik

Kelebihan:

1. Mengeluarkan hasil tanaman yang lebih tinggi
2. Nutrien yang seimbang dapat dibekalkan secara berterusan
3. Penanaman tanpa musim
4. Buah yang dihasilkan lebih seragam dari segi bentuk dan rasa
5. Lebih berkualiti
6. Penyakit tanaman dapat dikurangkan
7. Tidak memerlukan pengawalan rumpai, menyiram, membajak


Kelemahan:

1. Pembinaan system hidroponik memerlukan kos pembelian
alatan dan bahan yang tinggi daripada penanaman biasa.
2. Penyakit cepat merebak dan sukar dikawal jika diserang
bakteria, kulat.
3. Pengetahuan teknikal diperlukan untuk menyediakan larutan
nutrien, menguji pH dan keberaliran elektir (EC) serta
penambahan baja.

Jenis-Jenis Sistem Hidroponik:

Tidak semua tanaman sesuai menggunakan sistem hidroponik.
Antara tanaman yang sesuai adalah:

* Pokok bunga-bungaan

Contoh: Marigold, kekwa dan ros

* Sayur-sayuran (jenis berbuah dan jenis berdaun)

Contoh: Salad, Kubis, brokoli, bayam, timun.

* Pokok jenis herba/pokok renek

Contoh: Kesum, padi, aloe vera.

Keperluan Asas Sistem Hdiroponik:

* Keperluan hidroponik ringkas adalah:

- bekas takungan
- alat dan radas
- bahan kimia
- medium sokongan

* Bekas takungan diperlukan untuk:

a) Menyimpan larutan

b) Mengisi medium sokongan

· Bekas biasanya diperbuat dari bekas plastik, gentian kaca atau kaca berlubang.

· Bekas yang boleh bertindakbalas dengan larutan nutrien tidak
sesuai.


Bahan Kimia:

* Larutan nutrien

i. Makronutrien - N, P, K, Ca, Mg, dan S
- diperlukan dengan lebih banyak

ii, Mikronutrien - fe, Mn, B, Cu, Zn, Cl, Mo, I, Co


* Unsur-unsur nutrien boleh dibekalkan melalui bahan kimia
seperti berikut:

Unsur Nutrien
Bahan Kimia
Nitrogen (150 – 250 ppm)
Kalsium nitrat
Kalium nitrat
Ammonium fosfat
Ammonium sulfat
Fosforus (130 – 60 ppm)
Monokalium fosfat
Super fosfat
Kalium 9300 – 500 ppm)
Kalium nitrat
Monokalium fosfat
Kalium Sulfat
Magnesium (50 – 100 ppt)
Magnesium sulfat
Sulfur
Magnesium sulfat
Mangan (1-4ppm)
Mangan sulfat
Zink (0.05 – 2ppm)
Zink sulfat
Molibdenum (0.01-0.005 ppm)
Ammonium molibdat
Boron 90.3 – 0.5 ppm)
Asid boric
Ferum ( 4 – 6 ppm)
Ferum EDTA
Ferum sulfat

Medium Sokongan:

· Bahan yang digunakan untuk menyokong pokok
· Span, pasir, kerikil, pecahan batu-bata, rockwool, guli atau sebarang bahan

yang mempunyai ciri berikut:

- Berupaya menyimpan kelembapan
- Bahan tidak organik dan tidak mudah reput
- Mempunyai sliran yang baik
- Mempunyai ruang pengudaraan
- Tidak mengeluarkan bahan beracun
- Mudah dicuci
- Tidak mengandungi kalsium yang tinggi
- Poros
- Tidak bertindak balas dengan nutrien


Sistem Hidroponik Yang Lengkap:

* Sistem pengeluaran hidroponik mempunyai berbagai kaedah iaitu:

a. Kultur cecair
b. Kultur pasir
c. Kultur kerikil

A. Kultur Cecair

* Direka oleh Allen Cooper (1965). Dikenali sebagai nutrien
film technique (NFT) atau nutrien flow technique kerana
larutan nutrien disalirkan secara berterusan.

* Asasnya: pergerakan larutan nutrien yang berulangalik dari
tangkai tadahan yang dipam ke palung dan balik semula ke
tangki tadahan.

* Pergerakan larutan memberikan kelembapan dan
pengudaraan yang optimum kepada tumbuhan. Kecerunan
optimum adalah kurang daripada 1:100 (2-3 liter sahaja).

* Bagi 1 hektar tanaman memerlukan 10,000 – 15,000 liter
isipadu larutan.



Unit Hidroponik Ringkas:

* Mudah disediakan dan sesuai untuk penanaman di kawasan
Bandar seperti di pangsapuri.

* Memerlukan takungan, takung medium sokongan, medium dan
larutan bahan nutrien.

B. Kultur Kerikil

· Menggunakan kerikil sebagai medium sokongan
· Memerlukan penjagaan terhadap perubahan suhu, kandungan dan paras larutan nutrien.
· Perlu distril selepas digunakan dan untuk penanaman seterusnya.

Pengurusan Sistem Hidroponik:

1. Menyemai

· Menggunakan biji benih yang baik
· Menggunakan span atau rockwool yang dimasukkan ke dalam takungan yang berair.
· Lubang hendaklah tiada melebihi 6 mm dalam
· Kelembapan perlu dikawal
· Sehari selepas ditanam larutan nutrien digantikan dengnan larutan nutrien yang

sama kadar dengan tumbuhan dewasa.
· Setelah pasangan daun kedua tumbuh, bolehlah dipindahkan.


2. Memindah

· Gunakan sudip tangan untuk menjalankan kerja-kerja memindah
· Elakkan kecederaan kepada daun anak benih
· Masukkan anak benih bersama span atau rocklwool
· Pastikan larutan nutrien telah disaliran dengan baik.

3. Melatih dan Mengikat

· Penting bagi tanaman jenis menjalar atau berbatang seperti tomato, timun dan musk malon.
· Melatih dimulakan apabila pokok mencapai ketinggian 15 – 20 cm (4-5 helai daun).
· Tujuan supaya pokok dapat tumbuh tegak dan tidak menjalar. Tidak

menganggu pertumbuhan pokok lain.
· Kaedah: Mengikat tali raffia pada pangkal pokok dan penyokong atas.

4. Mencantas dan Mengutil

· Mencantas: kerja membuang cabang sisi
· Cantasan dibuat terhadap cabang sisi pertama hingga keempat sebelum cabang sisi

mencapai 5 cm panjang
· Bekas cantasan hendaklahj dirawat dengan racun kulat

5. Mendebunga

· Proses pendebungaan berbantu
· Dilakukan dengan menggunakan debunga jantan pada stigma bung betina yang cukup kembang.

6. Mengawal Serangga Perosak dan Penyakit

· Serangga yang kerap menyerang seperti belalang, kumbang makan daun, ulat bulu,

kutu daun dsb.
· Menggunakan tangnan atau racun serangga seperti Sevin, Diptrex dan Malathion.
· Penyakit yang biasa menyerang seperti kulat jelaga, bintik daun, mozek daun

dan bintik hitam.
· Kawal dengan racun kulat seperti Benlate, Captan dan Redomil.

7. Memilih dan Menggantung Buah

· Mengikat cabang buah ke penyokong atas semasa buah masih kecil
· Perlu tentukan buah yang sesuai dan yang lain hendaklah dibuang

8. Memungut Hasil

· Sayuran boleh dicabut dengan mencabut keseluruhan pokok
· Buah seperti timun dan tomato hanya petik buahnya sahaja.

9. Pengurusan Larutan Nutrien

Penting bagi menentukan keberaliran elektrik (EC) larutan
nutrien
· EC – electric conductivity menggunakan Meter EC
· Nilai yang sesuai 2.4 – 2.7 milisimen/cm
· Nilai piawai ialah 2.4 milisimen/cm
· Jumlah bahan kimia yang perlu ditambah

= Berat bahan kimia asal (g) x EC Piawai – Bacaan EC baru
EC Piawai

· Nilai EC perlu diuji 2 kali sekali

Tanda-Tanda Kekurangan Larutan

Kekurangan Nutrien
Simpton
Nitrogen dan kalium
Tumbuhan lambat membesar
Daunya hijau kekuningan dan
Lebih kecil
Ferum dan mangan
Daun kekuningan bermula dari daun muda
Fosforus
Daun berwarna kekuningan dan terdapat tompok-tompok perang pada daun
Kalsium
Tepi dan hujung daun bergulung


10. Menentukan pH Larutan

· Skala bacaan pH yang sesuai adalah 5.5 – 6.5
· Menggunakan analisis komputer, kertas nitrazin, kertas litmus dan meter pH
· Jika bacaan pH kurang 5.5 kawal dengan menambah kalium hidroksida atau

natrium hidroksida pada kadar 10g untuk 1,000 liter bagi kenaikan pH 0.5.
· Jika bacaan pH melebihi 6.5 turunkan dengan larutan asid hidroklorik cair (250ml)

atau asid sulfik kepekatan 10% ke dalam 1,000 liter bagi penurunan pH 0.5.